පත්‌තකම්‌මසුත්‌තං
61. අථ ඛො අනාථපිණ්‌ඩිකො ගහපති යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අනාථපිණ්‌ඩිකං ගහපතිං භගවා එතදවොච –
‘‘චත්‌තාරොමෙ , ගහපති, ධම්‌මා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා දුල්‌ලභා ලොකස්‌මිං. කතමෙ චත්‌තාරො? භොගා මෙ උප්‌පජ්‌ජන්‌තු සහධම්‌මෙනාති, අයං පඨමො ධම්‌මො ඉට්‌ඨො කන්‌තො මනාපො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං.
‘‘භොගෙ ලද්‌ධා සහධම්‌මෙන යසො මෙ ආගච්‌ඡතු සහ ඤාතීහි සහ උපජ්‌ඣායෙහීති, අයං දුතියො ධම්‌මො ඉට්‌ඨො කන්‌තො මනාපො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං.
‘‘භොගෙ ලද්‌ධා සහධම්‌මෙන යසං ලද්‌ධා සහ ඤාතීහි සහ උපජ්‌ඣායෙහි චිරං ජීවාමි දීඝමායුං පාලෙමීති, අයං තතියො ධම්‌මො ඉට්‌ඨො කන්‌තො මනාපො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං.
‘‘භොගෙ ලද්‌ධා සහධම්‌මෙන යසං ලද්‌ධා සහ ඤාතීහි සහ උපජ්‌ඣායෙහි චිරං ජීවිත්‌වා දීඝමායුං පාලෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජාමීති, අයං චතුත්‌ථො ධම්‌මො ඉට්‌ඨො කන්‌තො මනාපො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. ඉමෙ ඛො, ගහපති, චත්‌තාරො ධම්‌මා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා දුල්‌ලභා ලොකස්‌මිං.
‘‘ඉමෙසං ඛො, ගහපති, චතුන්‌නං ධම්‌මානං ඉට්‌ඨානං කන්‌තානං මනාපානං දුල්‌ලභානං ලොකස්‌මිං චත්‌තාරො ධම්‌මා පටිලාභාය සංවත්‌තන්‌ති. කතමෙ චත්‌තාරො? සද්‌ධාසම්‌පදා, සීලසම්‌පදා, චාගසම්‌පදා, පඤ්‌ඤාසම්‌පදා.
‘‘කතමා ච, ගහපති, සද්‌ධාසම්‌පදා? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකො සද්‌ධො හොති, සද්‌දහති තථාගතස්‌ස බොධිං – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි, සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති. අයං වුච්‌චති, ගහපති, සද්‌ධාසම්‌පදා.
‘‘කතමා ච, ගහපති, සීලසම්‌පදා? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ.… සුරාමෙරයමජ්‌ජපමාදට්‌ඨානා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්‌චති, ගහපති, සීලසම්‌පදා.
‘‘කතමා ච, ගහපති, චාගසම්‌පදා? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකො විගතමලමච්‌ඡෙරෙන චෙතසා අගාරං අජ්‌ඣාවසති මුත්‌තචාගො පයතපාණි වොසග්‌ගරතො යාචයොගො දානසංවිභාගරතො. අයං වුච්‌චති, ගහපති, චාගසම්‌පදා.
‘‘කතමා ච, ගහපති, පඤ්‌ඤාසම්‌පදා? අභිජ්‌ඣාවිසමලොභාභිභූතෙන , ගහපති, චෙතසා විහරන්‌තො අකිච්‌චං කරොති, කිච්‌චං අපරාධෙති. අකිච්‌චං කරොන්‌තො කිච්‌චං අපරාධෙන්‌තො යසා ච සුඛා ච ධංසති. බ්‍යාපාදාභිභූතෙන, ගහපති, චෙතසා විහරන්‌තො අකිච්‌චං කරොති, කිච්‌චං අපරාධෙති. අකිච්‌චං කරොන්‌තො කිච්‌චං අපරාධෙන්‌තො යසා ච සුඛා ච ධංසති. ථිනමිද්‌ධාභිභූතෙන, ගහපති, චෙතසා විහරන්‌තො අකිච්‌චං කරොති කිච්‌චං අපරාධෙති. අකිච්‌චං කරොන්‌තො කිච්‌චං අපරාධෙන්‌තො යසා ච සුඛා ච ධංසති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චාභිභූතෙන, ගහපති, චෙතසා විහරන්‌තො අකිච්‌චං කරොති, කිච්‌චං අපරාධෙති. අකිච්‌චං කරොන්‌තො කිච්‌චං අපරාධෙන්‌තො යසා ච සුඛා ච ධංසති. විචිකිච්‌ඡාභිභූතෙන, ගහපති, චෙතසා විහරන්‌තො අකිච්‌චං කරොති, කිච්‌චං අපරාධෙති. අකිච්‌චං කරොන්‌තො කිච්‌චං අපරාධෙන්‌තො යසා ච සුඛා ච ධංසති.
‘‘ස ඛො සො, ගහපති, අරියසාවකො අභිජ්‌ඣාවිසමලොභො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා අභිජ්‌ඣාවිසමලොභං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසං පජහති. බ්‍යාපාදො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා බ්‍යාපාදං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසං පජහති. ථිනමිද්‌ධං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා ථිනමිද්‌ධං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසං පජහති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසං පජහති. විචිකිච්‌ඡා චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා විචිකිච්‌ඡං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසං පජහති.
‘‘යතො ච ඛො, ගහපති, අරියසාවකස්‌ස අභිජ්‌ඣාවිසමලොභො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා අභිජ්‌ඣාවිසමලොභො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො පහීනො හොති. බ්‍යාපාදො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා බ්‍යාපාදො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො පහීනො හොති. ථිනමිද්‌ධං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා ථිනමිද්‌ධං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො පහීනො හොති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො පහීනො හොති. විචිකිච්‌ඡා චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසොති, ඉති විදිත්‌වා විචිකිච්‌ඡා චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො පහීනො හොති. අයං වුච්‌චති, ගහපති, අරියසාවකො මහාපඤ්‌ඤො පුථුපඤ්‌ඤො ආපාතදසො [ආපාථදසො (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] පඤ්‌ඤාසම්‌පන්‌නො [හාසපඤ්‌ඤො (ක.)]. අයං වුච්‌චති, ගහපති , පඤ්‌ඤාසම්‌පදා. ඉමෙසං ඛො, ගහපති, චතුන්‌නං ධම්‌මානං ඉට්‌ඨානං කන්‌තානං මනාපානං දුල්‌ලභානං ලොකස්‌මිං ඉමෙ චත්‌තාරො ධම්‌මා පටිලාභාය සංවත්‌තන්‌ති.
‘‘ස ඛො සො, ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි චත්‌තාරි පත්‌තකම්‌මානි කත්‌තා හොති. කතමානි චත්‌තාරි? ඉධ ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සම්‌මා සුඛං පරිහරති. මාතාපිතරො සුඛෙති පීණෙති සම්‌මා සුඛං පරිහරති. පුත්‌තදාරදාසකම්‌මකරපොරිසෙ සුඛෙති පීණෙති සම්‌මා සුඛං පරිහරති. මිත්‌තාමච්‌චෙ සුඛෙති පීණෙති සම්‌මා සුඛං පරිහරති. ඉදමස්‌ස පඨමං ඨානගතං හොති පත්‌තගතං ආයතනසො පරිභුත්‌තං.
‘‘පුන චපරං, ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි යා තා හොන්‌ති ආපදා අග්‌ගිතො වා උදකතො වා රාජතො වා චොරතො වා අප්‌පියතො වා දායාදතො [අ. නි. 5.41], තථාරූපාසු ආපදාසු පරියොධාය සංවත්‌තති. සොත්‌ථිං අත්‌තානං කරොති. ඉදමස්‌ස දුතියං ඨානගතං හොති පත්‌තගතං ආයතනසො පරිභුත්‌තං.
‘‘පුන චපරං, ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි පඤ්‌චබලිං කත්‌තා හොති – ඤාතිබලිං, අතිථිබලිං, පුබ්‌බපෙතබලිං, රාජබලිං, දෙවතාබලිං. ඉදමස්‌ස තතියං ඨානගතං හොති පත්‌තගතං ආයතනසො පරිභුත්‌තං.
‘‘පුන චපරං, ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා මදප්‌පමාදා පටිවිරතා ඛන්‌තිසොරච්‌චෙ නිවිට්‌ඨා එකමත්‌තානං දමෙන්‌ති, එකමත්‌තානං සමෙන්‌ති, එකමත්‌තානං පරිනිබ්‌බාපෙන්‌ති, තථාරූපෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු උද්‌ධග්‌ගිකං දක්‌ඛිණං පතිට්‌ඨාපෙති සොවග්‌ගිකං සුඛවිපාකං සග්‌ගසංවත්‌තනිකං . ඉදමස්‌ස චතුත්‌ථං ඨානගතං හොති පත්‌තගතං ආයතනසො පරිභුත්‌තං.
‘‘ස ඛො සො, ගහපති, අරියසාවකො උට්‌ඨානවීරියාධිගතෙහි භොගෙහි බාහාබලපරිචිතෙහි සෙදාවක්‌ඛිත්‌තෙහි ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මලද්‌ධෙහි ඉමානි චත්‌තාරි පත්‌තකම්‌මානි කත්‌තා හොති. යස්‌ස කස්‌සචි, ගහපති, අඤ්‌ඤත්‍ර ඉමෙහි චතූහි පත්‌තකම්‌මෙහි භොගා පරික්‌ඛයං ගච්‌ඡන්‌ති, ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ගහපති, භොගා අට්‌ඨානගතා අපත්‌තගතා අනායතනසො පරිභුත්‌තා. යස්‌ස කස්‌සචි, ගහපති, ඉමෙහි චතූහි පත්‌තකම්‌මෙහි භොගා පරික්‌ඛයං ගච්‌ඡන්‌ති, ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ගහපති, භොගා ඨානගතා පත්‌තගතා ආයතනසො පරිභුත්‌තා’’ති.
‘‘භුත්‌තා භොගා භතා භච්‌චා [ගතා භූතා (ක.) භටා භච්‌චා (ස්‍යා. කං.)], විතිණ්‌ණා ආපදාසු මෙ;
උද්‌ධග්‌ගා දක්‌ඛිණා දින්‌නා, අථො පඤ්‌චබලී කතා;
උපට්‌ඨිතා සීලවන්‌තො, සඤ්‌ඤතා බ්‍රහ්‌මචාරයො.
‘‘යදත්‌ථං භොගං ඉච්‌ඡෙය්‍ය, පණ්‌ඩිතො ඝරමාවසං;
සො මෙ අත්‌ථො අනුප්‌පත්‌තො, කතං අනනුතාපියං.
‘‘එතං [එවං (ක.)] අනුස්‌සරං මච්‌චො, අරියධම්‌මෙ ඨිතො නරො;
ඉධෙව නං පසංසන්‌ති, පෙච්‌ච සග්‌ගෙ පමොදතී’’ති. පඨමං;
Comments
Post a Comment